Als het over Bitcoin gaat, hoor je wel eens uitspraken als “het is maar net wat de gek ervoor geeft!”, “je betaalt voor gebakken lucht” of “Bitcoin is net als gokken: domheidsbelasting”. Bovendien wordt regelmatig de vergelijking getrokken tussen de bitcoin-prijs en de prijs van tulpen tijdens de tulpenmanie uit de 17e eeuw, waarin tulpen soms over de toonbank gingen voor een Amsterdams grachtenpand. Kortom: Bitcoin wordt geregeld gezien als bubbel. Is de bitcoin-prijs daadwerkelijk puur gebaseerd op speculatie en kun je stellen dat Bitcoin te vergelijken is met de Tulpenmanie? Of zit er wel degelijk waarde achter de populaire digitale munt?
Critici van Bitcoin hebben een punt als het gaat om het feit dat bitcoins (BTC’s) niks produceren. Eén BTC zal over dertig jaar namelijk nog steeds één BTC zijn. Je ontvangt er geen dividend over, zoals het geval is bij Shell-aandelen. Ook kun je het niet verwerken in een sieraad of in elektronische apparaten, zoals dat bij goud kan. En het creëert niks dat je kunt verkopen, zoals een stuk land waarvan je aardappels kunt oogsten. Via deze beredenering komt de waarde van bitcoin al snel uit op ‘wat de gek ervoor geeft’. Als er namelijk iemand rondloopt die bereid is één eurocent meer te betalen voor een bitcoin dan degene die de laatst gekochte bitcoin heeft aangeschaft, zal de prijs blijven stijgen. Op dit punt is de bitcoin-prijs dus te vergelijken met de tulpen-prijs tijdens de Tulpenmanie van een paar eeuwen geleden.
Echter, er spelen ook andere factoren een rol bij het bepalen van de waarde van een bitcoin. Allereerst is daar het principe van vraag en aanbod. Bitcoins worden gemined (gedolven) met een afnemende snelheid totdat uiteindelijk alle eenentwintig miljoen eenheden zijn gemined. Omdat dit wiskundig is bepaald, zal niemand hier ooit iets aan veranderen. Er kunnen hooguit bitcoins verloren gaan doordat mensen bijvoorbeeld slordig met de gegevens van hun BTC-portemonnee omgaan. Dit betekent dat het aanbod van bitcoins op den duur zal stagneren of zelfs iets zal afnemen, waardoor de vraag de meest variabele factor in deze vraag-aanbod-vergelijking wordt. De afnemende creatie van de bekende cryptomunt zorgt ervoor dat bitcoins de laagste inflatie kennen van alle bezittingen. Tevens kan de waarde van de munt niet verwaterd worden, doordat de creatie van bitcoins voor 100% in handen is van de wiskunde en niet van een derde partij. Tulpen daarentegen kunnen aan de lopende band geplant en geoogst worden, net zoals conventioneel geld continu geprint kan worden: het aanbod is praktisch oneindig.
Verder kost het veel geld om nieuwe bitcoins in circulatie te brengen. Vierentwintig uur per dag, zeven dagen per week zijn er wereldwijd duizenden supercomputers bezig om nieuwe eenheden van de cryptomunt te vinden. De gloednieuwe munten worden gevonden door het oplossen van zeer moeilijke puzzels. Omdat de puzzels zo moeilijk zijn, kost het oplossen hiervan veel energie. Inmiddels zijn de puzzels dusdanig ingewikkeld en is de beloning voor het minen dusdanig laag dat het op het moment van schrijven meer dan tienduizend euro kost om één bitcoin te creëren. Dit is veel hoger dan de productiekosten van bijvoorbeeld een tulp of een honderd dollar biljet, welke respectievelijk voor een paar eurocent en een kleine twintig dollarcent worden geproduceerd.
Tevens zijn er duizenden miners over de hele wereld die het erover eens zijn dat er een bepaalde hoeveelheid bitcoin in jouw bitcoin-portemonnee zit. Als een BTC zich bevindt in een portemonnee zonder toestemming van de vorige eigenaar, zullen de miners dit niet accepteren waardoor de bitcoins toegeschreven blijven aan de rechtmatige eigenaar. Het is hierdoor onmogelijk om bitcoins te stelen. Tulpen, aan de andere kant, zijn kinderlijk eenvoudig te stelen.
Een ander belangrijk punt dat bitcoins waarde geeft, is de veronderstelde negatieve correlatie tussen de conjunctuurstand en de prijs van een BTC. Hoe goed of hoe slecht de economie er ook voor staat, bitcoins produceren niks en worden niet ergens voor gebruikt. Bezittingen die wel iets produceren of een industrieel gebruiksdoel hebben, zijn afhankelijk van hetgeen ze produceren en de mate waarin ze gebruikt worden. Dit gegeven geeft bitcoins een voordeel op het moment dat het slecht gaat met de economie ten opzichte van activa die wel iets produceren en wel voor industriële doeleinden worden gebruikt. In het geval van laagconjunctuur is de kans groot dat mensen bitcoins gaan zien als een veilige haven om hun geld te stallen. Tulpen zullen daarentegen in waarde afnemen bij een laagconjunctuur. Bovendien verwelken tulpen na ongeveer een week.
Dus Bitcoin is in zeer geringe mate te vergelijken met de Tulpenmanie. Beide bezittingen produceren niks, waardoor je zou kunnen zeggen dat hun waarde nergens op gebaseerd is. Echter, (1) Bitcoin kent een zeer lage inflatie, (2) kost het meer dan tienduizend euro om één BTC te creëren, (3) kan de munt niet gestolen worden en (4) wordt Bitcoin waarschijnlijk gezien als veilige haven in economisch slechte tijden.
